mmatadore |
Wysłany: Pon 21:57, 15 Sie 2005 Temat postu: Opisy. |
|
Tutaj zamieszczajcie wszelkie opisy hist. dla państw sprzydało by się żeby każdy przekopiował to i dla swojego państwa opis zrobił.
A oto i opisy: #sam zrobiłem tylko opis dla Polski i Polan.
ADE_DESC;Strategiczne położenie Adenu i jego znaczenie jako centrum handlowego czyniły z niego pożądaną zdobycz dla zaborczych sąsiadów. Muzułmańscy Arabowie władali tym regionem od 7 do 16 wieku. W 1513 próbowali podbić go Portugalczycy, poszukujący dodatkowych punktów przyczółków handlowych na Oceanie Indyjskim lecz udało się to dopiero w 1538 Turkom Ottomańskim. Strategiczne znaczenie Adenu wzrosło w 19 wieku, gdy Brytyjczycy postanowili ukrócić francuskie wpływy w tym regionie.;;;;;;;;;;1465
AFG_DESC;Baber (po arabsku Tygrys), potomek Timura (urodzonego w 14 wieku wielkiego zdobywcy), wykorzystywał Kabul jako bazę do podboju Indii i założenia imperium Mogołów w 16 wieku. W 18 wieku perski szach Nadir rozciągnął swą władzę na północ od Hindukuszu. Po jego śmierci (1747), porucznik Ahmad Shah, afgański przywódca plemienny, założył zjednoczone państwo zajmujące większość obecnego Afganistanu. Od założonej przez niego dynastii Durrani pochodzi używana przez samych Afgańczyków ich nazwa (Durrani).;;;;;;;;;;1466
AKK_DESC;Ak Koyunlu (tureckie: 'Biała Owca') to turkmeńska federacja plemion, która rządziła północnym Irakiem, Azerbejdżanem, i wschodnią Anatolią. Stale wypierani przez Ottomanów i mniejsze plemiona tureckie z Anatolii, a przez Kara Koyunlu z Iranu i Azerbejdżanu. Ak Koyunlu stanęli po stronie Timura, a następnie zaatakowali jego spadkobierców. Chociaż w tym czasie ich władza objęła teren dzisiejszego Iraku i część Persji, ostatecznie w początkach 16 wieku ulegli rosnącym w siłę Ottomanom, a ich ziemie podzielili między siebie Ottomanowie i Persowie.;;;;;;;;;;1467
ALB_DESC;Po śmierci Duszana (1355) Albanią, aż do początków podbojów tureckich w 15 wieku, rządzili miejscowi władcy. Syn jednego z tych władców został oddany w niewolę Sułtanowi i przeszedł na islam. W zamian za wierną służbę Turkom uzyskał tytuł Iskander (Aleksander) Bej, który po albańsku brzmi Skanderbeg. Później jednakże nawrócił się na chrześcijanizm i poprowadził on albańską opozycję przeciwko rządom tureckim, a po swej śmierci w 1468 stał się bohaterem narodowym. Albania, wspierana przez Neapol i Wenecję, walczyła z Turkami aż do 1478, kiedy kraj dostał się ostatecznie pod władzę Ottomanów.;;;;;;;;;;1468
ALD_DESC;Po 'Rekonkwiście', wielu Maurów wypędzonych w 1492 z Hiszpanii osiedliło się w mieście Al-jaza'ir (Algier). W 1511 Próbując opanować przejawy piractwa, Hiszpania zajęła wyspę Penon w Zatoce Algierskiej, lecz została zmuszona do wycofania się przez korsarza Barbarossę, który zdobył Algier dla Turków w 1529. Następnie Algier został ważną bazą floty muzułmańskiej nękającej chrześcijańskich kupców na Morzu Śródziemnym. Pod rządami Ottomanów liczba ludności wzrosła do 100 000. Dejowie Algieru, urzędnicy tureccy, w 18 i 19 wieku byli praktycznie niezależni od Istanbułu.;;;;;;;;;;1469
AMI_DESC;Z powodu najazdu Mongołów w połowie 11 wieku, wielu Ormian, prowadzonych przez księcia Reubena, uciekło na zachód. W 1080 założyli oni w Cylicji królestwo Armenia Minor ('Armenia Mała'), które przetrwało aż do najazdu Mameluków w 1375.;;;;;;;;;;1470
ANN_DESC;Kiedy Chińczycy podbili ten kraj w 111 r. p.n.e. nazwali go Annamem, co oznacza 'Spacyfikowane Południe'. Mieszkańcy kraju uznali tę nazwę za obraźliwą. Annamczycy wyrzucili Chińczyków w 939 i przemianowali swój kraj na Da Co Wiet, a później Da Wiet. Utrzymał on swoją niepodległość poza krótkim okresem chińskiej okupacji w latach 1407-1428. W 1558 Annam został podzielony pomiędzy dwa rody: Trinhów i Nguyenów. Trunhowie rządzili z Tonkinu (dzisiejsze Hanoi) ziemiami aż do Porte d'Annam. Przybyli w 17 wieku Europejczycy nazwali tę część Tonkinem. Nguyenowie rządzili z Hue ziemiami na południe od Porte d'Annam do Quy Nhon. Oba państewka zostały w 1802 zjednoczone przez Nguyen-Anha i nazwane Wietnamem.;;;;;;;;;;1471
APA_DESC;Navaho to grupa ponad 50 oddzielnych rodów. W 17 wieku zajmowali obszar pomiędzy rzekami San Juan i Little Colorado w północno-wschodniej Arizonie, lecz sięgali znacznie dalej. Navaho byli wojowniczym plemieniem, które (często w sojuszu z krewniakami, Apaczami) stale najeżdżało Pueblów, a następnie osadników hiszpańskich i meksykańskich w Nowym Meksyku.;;;;;;;;;;1472
AQU_DESC;Dawny region w południowo-zachodniej Francji, połączony przed Rewolucją Francuską z Gaskonią w okręg Gujenna-Gaskonia (Guyenne-et-Gascogne). Gujenna odpowiada dzisiejszemu departamentowi Gironde i częściowo departamentom Lot-et-Garonne Dordogne Lot i Aveyron. W późnym średniowieczu region znajdował się pod kontrolą Anglii. Od czasów rzymskich aż do średniowiecza Gujenna była po prostu częścią Akwitanii, a Gujenna to zniekształcona nazwa tego regionu. Po raz pierwszy nazwa Gujenna pojawia się w traktacie paryskim (1259) pomiędzy Ludwikiem IX francuskim a Henrykiem III angielskim. W tym traktacie Ludwik IX akceptuje Henryka III jako swego lennika w Gujennie i Gaskonii, którą Anglicy władali już wcześniej. (Anglia uzyskała Akwitanię i Gaskonię w 12 wieku, dzięki małżeństwu henryka II z Eleonorą Akwitańską). Francja odzyskała Gujennę na początku wojny stuletniej, lecz traktat w Bretigny z 1360 oddał ją, wraz ze starą Akwitanią, Anglikom. W późniejszym okresie wojny stuletniej Francja ponownie podbiła te ziemie. Ostatnia angielska próba odzyskania tych ziem zakończyła się klęską w bitwie pod Castillon (1453). Ludwik XI dał w 1469 księstwo Gujenny swemu bratu Karolowi, diukowi de Berry, ale po jego śmierci w 1472 ponownie włączył do Korony francuskiej. W okresie wojen religijnych w 16 wieku i podczas Frondy w wieku 17, Gujenna była terenem okrutnych zmagań.;;;;;;;;;;1473
ARA_DESC;Przed upadkiem kalifatu Bagdadzkiego (1258) Hedżaz przeszedł pod kontrolę egipską. W 1517 znalazł się pod władzą turecką, chociaż nominalnie władza pozostawała w rękach Haszemidów z Mekki. W początkach 19 wieku Hedżaz najeżdżali Wahabisi, a pokój przywrócił w 1817 gubernator Egiptu.;;;;;;;;;;1474
ARG_DESC;Królestwo Aragonii powstało w 1137 roku, gdy hrabia Barcelony Ramon Berenguer poślubił zaledwie dwuletnią Peronellę Aragońską. Oba narody zjednoczyły się i rozpoczęły ekspansję na południe, by usunąć Maurów z Hiszpanii. Podbito Walencję i Baleary. W 1410 bezpotomnie umiera Marcin Starszy, ostatni kataloński król dynastii barcelońskiej a szlachta wybiera na jego miejsce wieku Ferdynanda I, po raz pierwszy w historii umieszczając na tronie Aragonii Króla Kastylii, pomimo gwałtownego sprzeciwu Katalończyków. Jan II Aragoński (1458-79) zaaranżował małżeństwo swego syna, Ferdynanda i córki Henryka IV Kastylisjkiego – Izabelli. W 1479, po śmierci Jana II, królestwa Aragonii i Kastylli połączyły się tworząc królestwo Hiszpanii. ;;;;;;;;;;1475
ARK_DESC;Arakan lub Rakhine rozciąga się nad Zatoką Bengalską, u stóp gór Arakan Yoma. Arakańczyci pochodzili z Birmy, widoczne były także wpływy hinduskie i islamskie. Region był izolowany geograficznie, a w 15 wieku istniało tam potężne królestwo. Jego stolicą był silnie ufortyfikowany Mrohaung. Arakańczycy handlowali z Holendrami, którzy kupowali ryż i niewolników, a gdy wzrosło zagrożenie ze strony Imperium Wielkiego Mogoła, zawarli sojusz z Portugalią. Potęga Arakanu podupadła w 1666, kiedy Mogołowie pobili ich w decydującej bitwie. W 1783 państwo zostało wchłonięte przez Birmę. Częścią dziedzictwa kulturalnego Arakanu był olbrzymi wizerunek Buddy.;;;;;;;;;;1476
ARM_DESC;Istniejąca od 6 wieku p.n.e. Armenia jest jednym z najstarszych państw i w dodatku najstarszym państwem chrześcijańskim. Kraj ten podbijali kolejno Aleksander Wielki, Syria, Rzym i Persja. W latach 886-1046 Armenia cieszyła się swobodą pod panowaniem własnych władców, a następnie została podbita przez Bizancjum. W wyniku klęski Bizancjum w bitwie pod Manzikert w 1071 przeszła w ręce Turków Seldżuckich. W końcu 14 wieku mongolski zdobywca Timur zajął Armenię Większą i wymordował większość jej mieszkańców. Po śmierci Timura w 1405 Turcy Ottomańscy, pokonani przez niego w 1402, zajęli Armenię i w ciągu 16 wieku podbili ją w całości. Pod władzą ottomańską Ormianie, chociaż często prześladowani i dyskryminowani z powodów religijnych, utrzymali jednak swoją pozycję ekonomiczną. W Konstantynopolu i innych wielkich miastach ottomańskich znajdowały się skupiska ormiańskich kupców i bankierów.;;;;;;;;;;1477
ASH_DESC;Przed 13 wiekiem lud Akan przybył do zalesionego pasa dzisiejszej Ghany i założył małe państwa w górzystym kraju, w sąsiedztwie obecnego Kumasi. W końcu 17 wieku państewka zostały złączone przez klan Oyoko w konfederację Aszanti, ze stolicą w Kumasi i wodzem Oyoko jako królem. Po podbiciu okolicznych państw, konfederacja popadła w konflikt z brytyjskimi osadnikami na wybrzeżu, pomimo wynegocjowania traktatów o przyjaźni (1817, 1820).;;;;;;;;;;1478
ASS_DESC;Asam to państwo z długą historią, położone na równinie między Gangesem a potężną Brahmaputrą i otoczone dżunglą. Królowie Kamarupa rządzili izolowaną krainą do 1228, kiedy królowie Ahom przejęli władzę w królestwie. Twoi odwieczni wrogowie, Birmańczycy, mieszkają na południowym wschodzie i nie są jeszcze wystarczająco silni, by ci zagrozić. Twoi potężniejsi sąsiedzi, Bengalczycy, są z kolei zajęci nadciągającym zagrożeniem islamskim.... czy zwiążesz się z nimi, by oddalić to zagrożenie... czy też zgodnie z historią pozostaniesz twierdzą hinduizmu aż do podboju przez Birmańczyków w 1819?;;;;;;;;;;1479
AST_DESC;Chanat Astrachański stanowił odłam Złotej Ordy, istniejący jako samodzielne państwo od roku 1459 do 1556, kiedy to został podbity przez Iwana Groźnego i wcielony do Rosji. W 1608 został podbity przez Kałmyków, migrujących na zachód ze swej ojczyzny w Dżungarii. Chanat Kałmycki istniał do roku 1771, kiedy to został ostatecznie odebrany przez Rosję.;;;;;;;;;;1480
ATH_DESC;Zaczynając jako niewielki sojusznik Rzymu, Ateny stały się stolicą prowincji Cesarstwa Bizantyjskiego oraz centrum naukowym i religijnym. Po stworzeniu w 1204 łacińskiego Cesarstwa Konstantynopola, Ateny przeszły w 1205 w ręce Ottona de la Roche, francuskiego rycerza z Franche-Comté, który został megaskyrem [wielkim hrabią] Aten i Teb. Jego siostrzeniec i następca, Gwido I, otrzymał tytuł książęcy, a Księstwo Aten, pod rządami Gwidona i jego następców, rozwijało się pomyślnie przejmując wiele francuskich rozwiązań. W 1311 księstwo zdobyła banda katalońskich żołnierzy i awanturników, którzy oddali tron dynastii aragońskiej. Aragończycy cieszyli się tym tytułem do 1388, kiedy kraj podbił Nerio I Acciajuoli, władca Koryntu, szlachcic florencki. Pod rządami dynastii Acciajuoli w Atenach osiedliło się wielu florenckich kupców. Zdobycie Akropolu przez Ottomanów w 1458 oznaczało cztery wieki władzy tureckiej. Ateny podupadły. Wenecja, która rządziła Atenami w latach 1394-1402, odbiła je w 1466 i oblegała w latach 1687-88. Podczas oblężenia Partenon, używany przez Turków jako skład prochu, został poważnie zniszczony.;;;;;;;;;;1481
ATJ_DESC;Sułtanat Atjeh powstał w końcu 15 wieku na północy Sumatry. Potężne islamskie państwo Achin w 16 i 17 wieku walczyło o kontrolę nad cieśninami Malakki z Portugalczykami i Holendrami. Holendrzy zagarnęli sułatanat w 1874, a lokalny opór wygasł w 1904.;;;;;;;;;;1482
AUV_DESC;Owernia stanowiła część rzymskiej Akwitanii. Kiedy Akwitania w roku 1154 przeszła w ręce Anglików z powodu małżeństwa Eleonory Akwitańskiej i Henryka II Plantageneta, hrabia Owerni stał się wasalem króla Anglii. W 14 wieku stare hrabstwo podzielono na delfinat i księstwo, które zostało przekazane księciu Janowi, synowi króla Jana II Dobrego. Księstwo w końcu przypadło Karolowi Burbonowi, który zjednoczył księstwo i delfinat w 1503. Jednak po zdradzie Karola dobra książąt burbońskich zostały skonfiskowane przez króla Franciszka I i weszły na stałe w skład korony.;;;;;;;;;;1483
AYU_DESC;Miasto Ayutthaya zostało założone w 1350 przez Phya U-Thonga. Po zjednoczeniu sił ogłosił się on Ramathibodim I. Przez następne 80 lat Ayutthaya podbijała nowe ziemie. W 1431 zdobyła Angkor, stolicę państwa Khmerów. Królowie Aytthayi przejęli khmerską kulturę i tytuł devaradżów, królów-bogów. Ayutthaya stało się jednym z najbogatszych miast znanego świata. W 18 wieku nawiązali stosunki handlowe z Portugalczykami i stosunki dyplomatyczne z innymi krajami zachodnimi. W 1767 Birmańczycy zdobyli Ayutthayę, lecz wkrótce odzyskała ona swą niepodległość.;;;;;;;;;;1484
AZT_DESC;Aztekowie przybyli do Doliny Meksyku z północy w końcu 12 wieku i przed założeniem swojej stolicy Tenochtitlan (ok. 1325) byli biednymi nomadami, chłonącymi kulturę sąsiednich państw. Przez następne stulecie zachowali niepewną autonomię polityczną, płacąc trybuty sąsiednim plemionom. Jednak w 15 i w początkach 16 wieku dzięki zmianom sojuszy i podbojom, stali się potężną grupą polityczną i kulturową. Na północy podbili Huazteków, na południu Misteków i Zapoteków, dotarli nawet do Gwatemali. W górach na wschodzie krwawo podporządkowali sobie Tlaxcalów, którzy później stali się sojusznikami Hiszpanów. Tylko na zachodzie, gdzie plemię Taraskanów pokonało Azteków, ich podboje nie udały się.;;;;;;;;;;1485
BAD_DESC;Do Rewolucji Francuskiej obszar ten stanowił dziwną mozaikę małych księstewek i państewek kościelnych (biskupstwo Moguncji, Speyer, Strasburg, Konstancja). Bryzgowia należała do Habsburgów, Mannheim-Heidelberg do Palatynatu Reńskiego. W 1771 Baden-Baden i Baden-Durlach zostały zjednoczone jako Badenia w rękach rodu Zähringen. Margrabia Karol Fryderyk Badeński został elektorem w początkach 19 stulecia, w 1806 przyłączył się do Związku Reńskiego jako wielki książę, a w 1810 zdobył, z pomocą Napoleona I, całe księstwo Badenii.;;;;;;;;;;1486
BAL_DESC;Leżący poza strefą monsunową, pozbawiony rzek nadających się do nawadniania, Beludżystan to w większości pustynna kraina, z nie nadającymi się pod uprawę wzgórzami i górami. Nieliczni pasterscy nomadowie, posługujący się językiem zbliżonym do perskiego, stanowili jedynych mieszkańców tych ziem. Uprawiano nieco bawełny. Na wybrzeżu handlowano rybami i solą. Sami Beludżowie przybyli do tego regionu dopiero w 14 wieku, zmuszeni do migracji - jak wiele innych ludów - z powodu podbojów dokonywanych przez hordy tatarskie.;;;;;;;;;;1487
BAN_DESC;Przed europejskim podbojem Afryki, plemiona Bantu zajmowały się zarówno pasterstwem i wojowaniem, jak i spokojną uprawą roli. Do wyżej rozwiniętych państw Bantu zaliczała się Buganda w dzisiejszej Ugandzie. Być może w wyniku strachu przed wkroczeniem Europejczyków w 19 wieku rozwinęło się jeszcze kilka państw Bantu, zwłaszcza plemion Zulu i Sotho. Inne dobrze znane plemiona Bantu to Ndebele (Matabele) i Shona.;;;;;;;;;;1488
BAY_DESC;Bawaria to małe księstwo założone w 6 wieku przez Bawarów. Później, za Karola Wielkiego, stało się częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Od 9 do 12 wieku książęta bawarscy, niezależnie od pochodzenia, byli przywódcami buntów przeciwko władzy cesarskiej. W roku 1180, cesarz Fryderyk I Barbarossa oddał Bawarię palatynowi Ottonowi Wittelsbachowi. Dało to początek dynastii Wittelsbachów, która miała rządzić Bawarią aż do roku 1918, kiedy to władzę przejęli komuniści i stworzyli tam na krótko Republikę Sowiecką (!). Przez stulecia Bawaria była jednym z najbogatszych, najpotężniejszych, a także najbardziej wpływowych regionów Niemiec.;;;;;;;;;;1489
BEI_DESC;Rodzimy sułtanat Brunei powstał w 15 wieku. Początkowo sułtan kontrolował całe Borneo, lecz w 19 wieku jego władza osłabła i Brunei stało się portem pirackim.;;;;;;;;;;1490
BEN_DESC;Benin był stolicą królestwa, które powstało prawdopodobnie w 13 wieku, i rozkwitało od 14 do 17 wieku. Królestwem rządził Oba i rozbudowana biurokracja. Od końca 15 wieku Benin handlował niewolnikami, kością słoniową, pieprzem i tkaninami z Europejczykami. W początkach 16 wieku Oba wysłał ambasadora do Lizbony, a król Portugalii przysłał do Beninu misjonarzy. Królestwo Beninu upadło w 18 wieku, lecz odrodziło się w 19 wieku, dzieki handlowi z Europejczykami produktami pochodzącymi z palm.;;;;;;;;;;1491
BGL_DESC;Aż do 12 wieku Bengalem rządziła buddyjska dynastia Pale, pochodząca z sąsiedniej prowincji Bihar. Po roku 1200 kontrolę nad krajem jako niezależnym sułtanatem przejęły kolejne dynastie muzułmańskie. W końcu Bengal został podbity przez imperium Mogołów w 1576. Kiedy w 18 wieku władza Mogołów osłabła, w Bengalu ponownie pojawiła się samodzielna dynastia. Należący do niej władcy, znani jako nawabowie, wkrótce popadli w konflikt z Brytyjczykami, którzy w 1690 pojawili się w Kalkucie, a latach 1757-64 przejęli kontrolę nad krajem nawabów.;;;;;;;;;;1492
BOH_DESC;Legendarnymi założycielami Czech byli Przemysł i księżniczka Libusza. Miała ona poślubić człowieka, który zbuduje próg (Praha) w środku lasu. Czechy stały się częścią Cesarstwa w 950, ale utrzymały niezależność wewnętrzną i cieszyły się statusem królestwa. Złoty Wiek Czech to okres panowania cesarza Karola IV (1346-7, który rezydował w Pradze. Wraz z wojnami husyckimi w 1434 Czechy wkroczyły w okres niepokojów religijnych. W 1526 tron Czech przejęli Habsburgowie, rozpoczynając proces asymilacji zakończony wojną trzydziestoletnią i pełną aneksją ziem czeskich do Austrii.;;;;;;;;;;1493
BOS_DESC;W 11 wieku Wschodnie Cesarstwo Rzymskie utraciło Bośnię, która stała się lennem Węgier. W 12 wieku władcy Bośni próbowali wywalczyć niepodległość, co spowodowało węgierskie najazdy na kraj. W 13 wieku Bośnia odzyskała niepodległość i rozpoczęła ekspansję terytorialną. Jednak od 1419 datuje się ponowny upadek państwa. Na północy i zachodzie Węgrzy chcieli odzyskać terytoria utracone na rzecz bośniackego króla Tvrtko I, zaś na południu i wschodzie szybko rozrastało się Państwo Ottomanów. W latach 1448-1463 Bośnia została całkowicie wchłonięta przez muzułmańskiego giganta.;;;;;;;;;;1494
BOU_DESC;Hrabiowie (później książęta) burbońscy dzierżyli Bourbonnais jako swą posiadłość aż do 1527, kiedy Franciszek I francuski skonfiskował je po śmierci Karola Burbona.;;;;;;;;;;1495
BRA_DESC;W 10 wieku królowie niemieccy utworzyli Marchię Północną – mały obszar nad Łabą, który został nadany Albrechtowi Niedźwiedziowi w roku 1134. Albrecht rozszerzał terytorium marchii, a w 1150 odziedziczył Brandenburgię po ostatnim księciu wendyjskim. Marchia Brandenburska, jak nazwano ziemie Albrechta, została skolonizowana i schrystianizowana. Następcy Albrechta, dynastia Askańczyków, rządzili Brandenburgią aż do swego wygaśnięcia w 1320. Ich następcami byli Hohenzollernowie, pod których rządami Brandenburgia pozostała dość silnym choć mało znaczącym margrabstwem aż do czasu unii z Prusami w roku 1618. Fryderyk III koronował się na Fryderyka I Pruskiego w roku 1701, a fakt ten zapowiadał powstanie nowej wielkiej potęgi.;;;;;;;;;;1496
BRE_DESC;Brema to najstarsze niemieckie miasto portowe. W 845 zostało arcybiskupstwem, które pod rządami arcybiskupa Adalberta (1043-72) objęło całą Skandynawię, Islandię i Grenlandie. Arcybiskupi byli panami świeckimi wielkiego obszaru między Wezerą a Łabą, sama Brema pozostawała jednak niezależna, a jej znaczenie rosło. W 1358 stała się jednym z najaktywniejszych przywódców Hanzy. W 1522 mieszczanie przeszli na protestantyzm, a w 1646 Brema stała się wolnym miastem cesarskim. Uparcie walczyła o zachowanie tego statusu, gdy arcybiskupstwo na mocy pokoju westfalskiego przypadło Szwecji, a później (1719) zostało scedowane na elektora hanowerskiego Jerzego I angielskiego.;;;;;;;;;;1497
BRI_DESC;Bretania była ważnym i częściowo autonomicznym księstwem, które od czasu podbicia go przez Henryka I w roku 1113 stanowiło łącznik pomiędzy królestwami Anglii i Francji i tworzyło część ‘Cesarstwa Andegaweńskiego’. Podczas wojny stuletniej książęta Montfort próbowali zapewnić Bretanii neutralność. Nieudana rebelia księcia Franciszka II przeciwko Francji doprowadziła do włączenia Bretanii do Francji po wstąpieniu na tron jego następczyni, Anny Bretońskiej (1488). Król Franciszek I formalnie przyłączył księstwo do Francji w 1532. ;;;;;;;;;;1498
BRZ_DESC;To, czy Brazylia była, czy nie, znana portugalskim żeglarzom z 15 wieku, pozostaje nierozwiązaną tajemnicą. Wybrzeże odwiedził jednak hiszpański marynarz Vicente Yáńez Pinzón, zanim jeszcze w 1500 Portugalczycy pod wodzą Pedro Alvaresa Cabrala formalnie przejęli kraj, który wszedł w portugalską strefę wpływów, określoną w traktacie z Tordesillas (1494). Przez kolejne stulecia obszar ten był intensywnie kolonizowany, a z chwilą osiągnięcia niepodległości w roku 1822, Brazylia była ogromnym państwem, bogatym w zasoby naturalne.;;;;;;;;;;1499
BUL_DESC;Historia Bułgarii zaczyna się w 7 wieku, kiedy grupa plemion turecko-ałtajskiego pochodzenia założyła królestwo w dawnej rzymskiej prowincji Tracji. W czasach świetności Królestwo Bułgarii rywalizowało z Cesarstwem Bizantyjskim, ale upadło w 10 wieku i zostało podbite przez Bizancjum w 1018. Chociaż Bułgarom udało się w 1185 wyzwolić i założyć nowe królestwo, już nigdy nie odzyskali dawnej pozycji. Osłabione najazdami Tatarów i wewnętrznymi sporami ostatnie niepodległe Królestwo Bułgarii przeszło w ręce Ottomanów w 1396. Pomimo licznych powstań, Bułgaria nie odzyskała niepodległości aż do 1878.;;;;;;;;;;1500
BUR_DESC;Księstwo Burgundii zostało utworzone przez cesarza Karola II w 877. W 1002 roku przeszło w ręce króla Roberta II francuskiego. Następnie przejął je syn Roberta Henryk I, który oddał je w lenno swemu bratu Robertowi. Jego ród wygasł w 1361 roku. Wtedy Jan II francuski oddał ją w lenno swemu synowi, Filipowi Śmiałemu. Dynasta Walezjuszy rozszerzała terytorium, zdobywając za panowania Filipa i jego zamordowanego w 1419 roku syna, Jana bez Trwogi, Franche-Comte i Flandrię. Burgundia odgrywała ważną rolę podczas wojny stuletniej jako sojuszniczka Anglii aż do pokoju w Arras w 1435. Do śmierci Karola Śmiałego w 1477, Burgundia rozrosła się, dzięki mariażom i podbojom, obejmując większość Niderlandów i północno-wschodniej Francji. Po jego śmierci w bitwie pod Nancy, większość ziem przypadła Maksymilianowi I Habsburgowi, poza Pikardią i samym Księstwem Burgundii, które jako lenna wróciły do króla Francji.;;;;;;;;;;1501
BYZ_DESC;Konstantynopol został założony w roku 330 na miejscu starożytnego Bizancjum jako nowa stolica rzymskiego imperium Konstantyna I, od którego miasto wzięło swą nazwę. Największe i najwspanialsze miasto europejskiego średniowiecza, dzieliło wzloty i upadki Cesarstwa Bizantyjskiego, które ostatecznie obejmowało tylko miasto i jego okolice. Chociaż wielokrotnie oblegały je różne armie, zostało zdobyte tylko trzy razy-w 1204 przez armię czwartej krucjaty, w 1261 przez Michała VIII i w 1453 przez sułtana Mahometa II. Przed splądrowaniem w 1204 i 1453 w Konstantynopolu znajdowały się nieprzeliczone skarby sztuki i literatury. Wyludnione miasto szybko odrodziło się pod rządami Ottomanów. Sułtani ottomańscy, których dwór nazywano Najwyższą Portą, ozdobili Konstantynopol pięknymi meczetami, pałacami, pomnikami, fontannami, łaźniami, akweduktami i innymi budowlami użyteczności publicznej.;;;;;;;;;;1502
CAL_DESC;Kalif jest dziedzicem Mahometa, politycznym i religijnym przywódcą islamu. Taki stan utrwalił się po śmierci Mahometa, jednak walka o władzę wywołała rozłam islamu na sunnitów i szyitów. Pod władzą kalifów ommajadzkich, a potem abbasydzkich, Kalifat osiągnął szczyt swej potęgi, rozciągając się od Hiszpanii do Persji. W roku 1258 Mongołowie zajęli Bagdad i wymordowali jego mieszkańców, co stanowiło kres podupadającego Kalifatu. Nie umarły jednakże marzenia o zjednoczonym Imperium islamskim, wiele muzułmańskich narodów starało się je zrealizować, udało się to jedynie Imperium Ottomańskiemu.;;;;;;;;;;1503
CAM_DESC;W 1419 roku Kambodża była częścią potężnego lecz przemijającego już Imperium Khmerskiego. Pozostawała w nim do 1431 roku, kiedy stolicę Kambodży Angkor splądrowała najeźdźcza armia tajska. Od tej pory kraj przechodził z rąk Tajów do Wietnamczyków, zmuszany do walki o przetrwanie. Lata 1432-1859 to ciemny wiek Kambodży, słabo znany źródłowo. Wcześniej jednak, pod rządami Khmerów, Kambodża przeżywała okres rozkwitu, o czym świadczą wielkie świątynie Angkor Wat i Bayon oraz fantastyczne rzeźby w Asparze;;;;;;;;;;1504
CAN_DESC;Candar został założony u schyłku 13 wieku przez Yaman Candara, wodza plemion tureckich, które osiedliły się na północno-zachodnich wybrzeżach Morza Czarnego w Azji Mniejszej. Shołdowane, lecz nigdy nie podbite przez Ottomanów przed przybyciem Timura do Anatolii, Candar odzyskało większość utraconego terytorium, kiedy kandydaci do tronu Ottomanów rozpoczęli jedenastoletnią wojnę domową. Jednak pomimo militarnych i dyplomatycznych posunięć Isfendijara Bega, siły ottomańskie ostatecznie podbiły Candar w 1462.;;;;;;;;;;1505
CAS_DESC;Królestwo Kastylii w 11 wieku było zbuntowaną częścią starochrześcijańskiego Królestwa Leonu, wkrótce jednak dynastyczne mariaże i potrzeba walki z Maurami wymusiły ponowną unię. Od 13 wieku związek obu krajów był stały. Rekonkwista przeciwko Maurom zakończyła się de facto bitwą pod Navas de Tolosa (1212), która zniszczyła Imperium Almohadzkie. Wkrótce potem zdobyto największe miasta regionu Al-Andalus (Kordoba, Sewilla). Ostatnim bastionem islamu na półwyspie zostało maleńkie shołdowane Królestwo Grenady. Zakończenie wojny z muzułmanami oznaczało, że liczna i buntownicza arystokracja nie miała nic do roboty. Doprowadziło to w 14 i 15 wieku do stałych niepokojów wewnętrznych. W tym czasie, jako tradycyjny sojusznik Francji, Kastylia wzięła udział w wojnie stuletniej. Celem Kastylijczyków było ograniczenie angielskiego handlu wełną i zdobycie przewagi morskiej w Zatoce Biskajskiej. Cele te osiągnięto zwyciężając flotę angielską w bitwie pod La Rochelle. Podczas wojny stuletniej, w Kastylii wybuchła wojna domowa. Jej uczestnicy byli wspierani przez Anglię i Francję. Zwyciężył Henryk de Trastamara (stronnik Francji), założyciel dynastii Trastamarów (XIV wiek), która wkrótce objęła także Aragonię. Czternastowieczną Aragonię wciąż nękały bunty szlachty, dopóki po śmierci króla Henryka IV nie wybuchła wojna domowa pomiędzy jego córką Joanną (wspieraną przez Portugalię) i jedną z jego sióstr, Izabelą (żoną Ferdynanda Aragońskiego i wspieraną przez Aragonię). Zwycięstwo Izabeli oznaczało unię pomiędzy Królestwami Kastylii i Aragonii i narodziny narodu hiszpańskiego.;;;;;;;;;;1506
CAT_DESC;Marca Hispanica stanowiła około 800 część Imperium Karolińskiego jako zapora przeciwko hiszpańskim Maurom. Wdzięczny cesarz zwolnił hrabiego Barcelony z hołdu lennego i tak w 988 roku narodziła się Katalonia. Katalonia weszła w skład Królestwa Aragonii w 1137 roku, tworząc polityczną siłę dominującą w regionie Morza Śródziemnego do 14 wieku. W 1412 ostatni król Katalonii zmarł bezpotomnie, a elektorzy nie-katalońscy postanowili poprzeć Kastylijczyka przeciwko kandydatowi katalońskiemu. Katalonia utraciła swoją pozycję w Królestwie Aragonii, gdy nowa dynastia kastylijska zaczęła dążyć do połączenia z Kastylią.;;;;;;;;;;1507
CHA_DESC;Czampa, to królestwo Czamów, które kwitło w Wietnamie pomiędzy 2 a 17 wiekiem. U szczytu rozwoju sięgało od Annamu do centralnego Wietnamu na północy. Jego kultura znajdowała się pod silnymi wpływami hinduskimi. Czampa regularnie wdawali się w wojny z silniejszym Annamem, zawierało sojusze, a niekiedy walczyło z imperium Khmerów. W 12 wieku Czamowie najechali Kambodżę i złupili Angkor, w wyniku czego dostali się pod władzę Khmerów. Ostatecznie pobici przez Annamczyków w 1472, Czamowie musieli zrzec się północnego Da Nang. W 17 wieku reszta królestwa Czamów została zdobyta przez Annamczyków, a lud rozproszył się.;;;;;;;;;;1508
CHE_DESC;Indianie Cherokee osiedlili się wzdłuż rzeki Tennessee tysiące lat przed przybyciem Europejczyków do Ameryki Północnej. Ich wioski łączył system dróg lądowych i wodnych, a Cherokee prowadzili korzystny handel z innymi plemionami z dorzecza Missisipi. W 1514 Hiszpan Hernado de Soto natknął się na Cherokee poszukując złota. Przez następne dwa wieki większość kontaktów z Europejczykami była przyjazna, dopóki w 1715 połączone plemiona nie rozpoczęły wojny z kolonią Karoliny Południowej. Sprzymierzając się na zmianę z Francuzami i Anglikami, Cherokee zostali zdziesiątkowani przez choroby i wojnę.;;;;;;;;;;1509
CHG_DESC;Po śmierci Czyngis Chana w 1227, jego rozległe imperium zostało podzielone pomiędzy jego dwóch synów: Ogodeja i Czagataja. Ogodej został wielkim chanem i kontrolował większość państwa. Czagatajowi wydzielono jednakże małe państewko w Azji Centralnej, zależne od Ogodeja jako wielkiego chana. Państwo Czagataja zamieszkiwali głównie tureccy nomadzi, w większości nawróceni już na islam. Wielkie miasta Azji Centralnej, Buchara i Samarkanda, również znalazły się w sferze wpływów Czagataja. Oba były wpływowymi centrami islamskiej nauki. W pierwszej połowie 14 wieku chanat został podzielony na część wschodnią i zachodnią. Ta druga szybko zaadoptowała islam, a pod koniec 14 wieku dostała się pod kontrolę Timura. Część wschodnia przetrwała kilka stuleci dłużej, ale stanowiła jedynie cień swej wielkości i była marionetką otaczających ją plemion.;;;;;;;;;;1510
CHI_DESC;Zanim wyschła krew buntowników Czu Juan Czanga, państwo Han pod dynastią Ming osiągnęło dominację w Azji Wschodniej. W 1398 Korea stała się marionetką w rękach chińskiego władcy, wkrótce wojska Mingów podbiły też Annam. Czeng He odbywał swe wspaniałe wyprawy, odkrywając dalekie kraje Afryki i Arabii. Cesarz Czeng Cu objął władzę absolutną i przed 1419 dynastia Ming weszła w nową erę potęgi i chwały.;;;;;;;;;;1511
CHM_DESC;Około 1200 na terenach dzisiejszego Peru rosła siła Chimu, ludu kultury Tiahuanaco. Budowali oni ogromne miasta, mieli silne wojsko i rozbudowany system społeczny. Pozostawali największą potęgą w regionie aż do wchłonięcia przez Imperium Inków około 1460.;;;;;;;;;;1512
COL_DESC;Przed podbojem hiszpańskim Kolumbię zamieszkiwali Chibchowie, ludy subandyjskie i karaibskie, żyjące w zorganizowanych wspólnotach rolniczych. Po podboju hiszpańskim, który zaczął się w 1525, na terenach obecnej Kolumbii powstał zalążek Nowej Grenady. Walka o niepodległość w amerykańskich posiadłościach Hiszpanii wybuchła po inwazji Napoleona na Hiszpanię. Rewolucję zapowiadały powstania communeros. Duże znaczenie wśród przywódców rewolucji miał Antonio Narińo, uczestnik powstania w Bogocie z 20 lipca 1810. Walki trwały 9 lat, zanim zwycięstwo Simóna Bolívara pod Boyacá (1819) utrwaliło niepodległość Wielkiej Kolumbii (hiszp. Gran Colombia). Nowe państwo utworzone przez Bolívara obejmowało obecną Wenezuelę, Panamę i (po 1822) Ekwador oraz oczywiście Kolumbię.;;;;;;;;;;1513
COR_DESC;Korsyka, po latach podbojów i rządów najeźdźców: Wandalów, Ostrogotów, Bizantyjczyków, Lombardczyków i Saracenów, w 1077 została oddana przez papieża Grzegorza VII Pizie. W 1284 wyspę zdobyli Genueńczycy, główni rywale Pizy, i utrzymali ją przez 500 lat. Podczas okupacji genueńskiej wyspę najeżdżali Aragończycy i Francuzi, sami mieszkańcy podejmowali też niezliczone bunty. W 17 wieku Korsyka była stałym celem ataków piratów z Wybrzeża Barbarzyńców. W 1768 Genueńczycy sprzedali wyspę Francji, która straciła ją na rzecz Brytyjczyków w 1794.;;;;;;;;;;1514
CRE_DESC;Creekowie (Potok), konfederacja plemion i wiosek używających języka muskogeańskiego, zostali nazwani tak przez Anglików ze względu na niezliczone strumienie przecinające ich terytorium w obecnej Alabamie, Georgii i Karolinie Południowej. Początkowo myśliwi-zbieracze, wkrótce Creekowie, zajęli się handlem i powitali życzliwie Europejczyków, zamieniając jelenie skóry na strzelby. Jednak w początkach 18 wieku Creeków zaczęli wypierać angielscy osadnicy. Walki z białymi i innymi plemionami indiańskimi trwały, dopóki amerykański generał Andrew Jackson, nazywany przez Creeków 'Ostrym Nożem', nie pokonał wodza Czerwonego Orła i jego wojowników w bitwie nad rzeką Tallapoosa w 1814.;;;;;;;;;;1515
CRI_DESC;Niegdyś część Cesarstwa Rzymskiego, w pierwszym tysiącleciu podbijana przez Ostrogotów, Hunów, Chazarów i Tatarów ze Złotej Ordy, Bizancjum próbowało ustanowić tam swą władzę. W 13 wieku Genueńczycy odnowili handel z tym regionem, a po upadku Złotej Ordy w 1475, stał się on niezależnym chanatem. W 15 wieku Ottomanowie zhołdowali Tatarów i nazwali półwysep 'Krymem'. Chanat pozostał potężny i podejmował stałe wyprawy przeciwko Polsce i Rosji, w 1572 zagrażając Moskwie. Chanat zachował swój na poły niepodległy status aż do aneksji przez Rosję w 1783.;;;;;;;;;;1516
CRO_DESC;Szczyt potęgi Chorwacji przypadł na 11 wiek, jednak mordercze walki ułatwiły podbój węgierskiemu królowi Władysławowi I (1091). W 1102 pakt zawarty pomiędzy jego następcą a chorwackimi lokalnymi przywódcami ustanowił personalną unię Chorwacji i Węgier. Chociaż Chorwacja pozostawała związana z Węgrami przez 8 stuleci, Chorwaci niekiedy wybierali władców niezależnie od Budapesztu. Podczas trwania unii z Węgrami, Chorwacja miała własny sejm i była rządzona przez bana, czyli wicekróla. Po bitwie pod Mohaczem w 1526 większość Chorwacji znalazła się pod władzą Ottomanów. W 1527 chorwaccy możni zaakceptowali Habsburgów jako swych królów, w zamian za obronę i zachowanie przywilejów. W następnych stulecia Chorwacja pozostawała placówką habsburską, broniącą środkowej Europy przed najazdami tureckimi.;;;;;;;;;;1517
CYP_DESC;Królestwo wyspiarskie, niegdyś posiadłość rzymska, trafiło w ręce Ryszarda angielskiego w 1192 w wyniku trzeciej krucjaty. Krzyżowcy nie byli w stanie utrzymać pokoju na wyspie, więc sprzedali ją królowi Jerozolimy. Cypr i Jerozolima stanowiły część tego samego królestwa do 1359, kiedy muzułmanie wyrzucili króla jerozolimskiego z Ziemi Świętej. Cypr był krajem opartym na niewolnictwie, więc król sprowadził francuską szlachtę, by poprawić strukturę wewnętrzną. W 1489 królowa Katarzyna Cornaro wyszła za weneckiego szlachcica, a Cypr stał się własnością Wenecji.;;;;;;;;;;1518
CYR_DESC;W 642 armie arabskie zdobyły Cyrenajkę, a pomiędzy 9 a 11 wiekiem osiedliło się tam wielu Arabów. Turcy Ottomańscy zdobyli region w połowie 16 wieku. W Cyrenajce powstało muzułmańskie Bractwo Sanusi (1843) i zdobyło tu wielu zwolenników.;;;;;;;;;;1519
DAH_DESC;W początkach 17 wieku kłótnia trzech braci o tron Wielkiej Ardry doprowadziła do rozbicia i powstania dwóch nowych państewek. Jednym z nich był Dahomej, skupiony wokół miasta Abomey, drugim zaś Ajatche (zwane przez Portugalczyków Porto Novo). Pod koniec wieku Dahomej kontrolował handel niewolnikami w rejonie zatoki Benin. Dzięki swej kobiecej armii, królestwo szybko się rozrastało.;;;;;;;;;;1520
DAI_DESC;Lud obecnego Wietnamu, wówczas określanego przez chińskich panów pogardliwym mianem 'Annamu', pozbył się okupantów w 939. Nowe państwo przyjęło nazwę Da Co Wiet, a później Da Wiet. Pozostawało ono niepodległe, poza kolejnym krótkim okresem okupacji chińskiej w latach 1407-1428. W 1558 Da Wiet podzielone zostało pomiędzy dwie możne rodziny: Trinhów i Nguyenów. Trinhowie rządzili z Tonkinu (dzisiejsze Hanoi) ziemiami aż do Porte d'Annam. Europejczycy, po swym przybyciu w 17 wieku, nazwali to władztwo Tonkinem. Nguyenowie, ze swej stolicy w Hue, władali terytorium rozciągającym się na południe od Porte d'Annam do Quy Nhon. W 1802 obie części Da Wiet zostały zjednoczone przez Nguyen-Anha i nazwane Wietnamem.;;;;;;;;;;1521
DAK_DESC;Siuksowie Dakota mieszkali na zachód od północnej Missispi. Latem wędrowali po Wielkich Równinach, często dochodząc aż do gorących źródeł Arkansas, by spotkać się z innymi plemionami i skorzystać z leczniczych wód. Po przybyciu Europejczyków najcenniejszą własnością Dakotów stały się konie. Uzdolnieni rzemieślnicy i tkacze, Siuksowie prowadzili także ożywiony handel z innymi plemionami, a także Europejczykami. W tym okresie narodził się wizerunek Indianina owiniętego kocami i stojącego obok swojego konia. W 1701 Siuksowie uczestniczyli w zgromadzeniu plemion, które zostało zwołane z inicjatywy gubernatorów Nowej Francji. Po pełnym wojen stuleciu Siuksowie sprzymierzyli się z Tecumsehem z plemienia Shawnee i walczyli z Brytyjczykami w wojnie 1812. Początkowo odnosili wielkie zwycięstwa, by następnie ponosić ogromne klęski. Następne dziesięciolecia przyniosły upadek Siuksów, zdziesiątkowanych w masakrze pod Wounded Knee w 1889.;;;;;;;;;;1522
DAN_DESC;W 1448 Chrystian I został królem i osadził na tronie Danii dynastię oldenburska. Zjednoczył także z Danią Szlezwik i Holsztyn (1460). W początkach 16 wieku w Danii stopniowo przybywa zwolenników Reformacji i za panowania Chrystiana III (1534-59) luteranizm zostaje religią państwową. W końcu 16 i na początku 17 wieku na dworze duńskim toczy się błyskotliwe życie intelektualne i kulturalne. Astronom Tycho Brahe (1546-1601) grał tu pierwsze skrzypce. Podział władzy między króla a szlachtę poważnie osłabił szansę Danii na dominację nad Bałtykiem. Dania toczyła liczne wojny ze Szwecją i innymi sąsiadami, a udział Chrystiana IV (1588-1648) w wojnie trzydziestoletniej (1618-4 i wojny Fryderyka III (panował 1648-70) ze Szwecją sprawiły, że Dania utraciła na północy pozycję hegemona na rzecz Szwecji. Duńsko-szwedzki traktat kopenhaski (1660) potwierdził większość duńskich strat nałożonych przez traktat z Roskilde (1658). Wojny osłabiły szlachtę, zmniejszając jej liczbę i wzmocniły monarchę, zwiększając siłę i znaczenie armii królewskiej. Fryderyk III i Chrystian V (panował 1670-99), wspierani przez ministra Griffenfelda, zdołali ustanowić monarchię absolutną, popieraną przez chłopów i mieszczaństwo. Dania zachowała status imperialny, władając Islandią. Podczas Rewolucji Francuskiej i wojen napoleońskich Dania, popierająca Napoleona, dwukrotnie była atakowana przez Anglię. Na mocy traktatu w Kilonii (1814) Dania straciła Norwegię na rzecz Szwecji, a Helgoland na rzecz Anglii, ale utrzymała Grenlandię, Wyspy Owcze i Islandię.;;;;;;;;;;1523
DEL_DESC;Delawarowie to plemię posługujące się językiem algonquin, pierwotnie zamieszkujące dolinę rzeki Delaware. Nazwę nadali im Anglicy, którzy ochrzcili zatokę imieniem sir Thomasa Westa, trzeciego lorda de la Warr. Nazwa przyjęła się. Sami Delawarowie nazywali siebie Lenape, co znaczy 'początkowi ludzie', a wielu Algonquinów uważało ich za protoplastów ludów tego języka. Ich społeczność była luźnym związkiem rolniczych wiosek rządzonych przez rady plemienne złożone z trzech sachemów, czyli wodzów. Pierwszy kontakt z Europejczykami nastąpił w 1524, po nim szybko zapanowała nieufność. Większość następnego okresu wypełniły im walki z Susquehannockami, a następnie z Irokezami. W 1633 wybuchła epidemia ospy, która wraz z wojną, zdziesiątkowała plemię.;;;;;;;;;;1524
DLH_DESC;W 1192 legiony afgańskiego wojownika Muhammada Ghora zajęły Radżput. Powstał Sułtanat Delhijski(1206). Najazd Timura na Delhi w 1398 położył kres sułtanatowi. Lodiowie, ostatni sułtani Delhi, ulegli Baberowi, który po bitwie pod Panipat w 1526 założył Imperium Mogołów. Pierwsi władcy mogolscy woleli Agrę, a Delhi zostało ich stało siedzibą dopiero, gdy szach Jahan wybudował (1638) mury Starego Delhi.;;;;;;;;;;1525
DUL_DESC;Wielkie niepodległe władztwo tureckie na południowo-wschodnich terenach dzisiejszej Turcji, Dulkadirowie walczyli zarówno z Timuridami jak i Mamelukami, i przegrywali z jednymi i drugimi. Buforowe państwo Dulkadirów zeszło ze sceny w końcu 15 wieku.;;;;;;;;;;1526
EIR_DESC;Eire, Szmaragdowa Wyspa, ma długą i tajemniczą historię sięgającą legendarnych czasów przedchrześcijańskich. Kiedy wikingowie rozpoczęli swe krwawe najazdy w Europie Północnej, dotarli również do Irlandii, gdzie wielu z nich osiadło w regionie Dublinu. Problemy Irlandii nie skończyły się jednakże na wikingach, ponieważ w 12 wieku wyspę najechali angielscy Normanowie. Irlandia pozostawała wasalem Anglii, bardzo niepokornym, aż do 20 wieku, mimo iż próby wprowadzenia protestantyzmu przez królów angielskich w 16 i 17 wieku doprowadziły do kilku poważnych buntów, które ostatecznie przyniosły Zielonej Wyspie wolność.;;;;;;;;;;1527
ENG_DESC;Normański najazd na Anglię w 1066 to jedno z najważniejszych wydarzeń w angielskiej historii. W wyniku tej inwazji zaszło wiele zmian, które wciąż wpływają na obecną sytuację kraju. Tudorowie rządzili Anglią od 1485 do 1603. Pierwszym Tudorem był Henryk VII. Został królem po bitwie pod Bosworth, która zakończyła Wojnę Dwóch Róż. Angielska wojna domowa była konfliktem pomiędzy królem Karolem I a Parlamentem. Król Karol uważał, że ma 'boskie prawo' rządzenia, czyli że prawą władania ludem nadał mu Bóg. Przez 11 lat rządził bez zwoływania Parlamentu. Reformacja protestancka to nazwa wydarzeń religijnych i politycznych z początku 16 wieku. Reformację zapoczątkował Marcin Luter, niemiecki mnich. Twierdził on, że Kościół katolicki jest skorumpowany i powinien zostać zreformowany. Król Henryk VIII początkowo sprzeciwił się ideom Lutra. Za napisaną w 1521 wymierzoną w Lutra broszurę, zyskał łaskę papieża. Jednakże, po oddzieleniu od Rzymu w Anglii doszło do wielu reform, które według Lutra powinny zostać przeprowadzone.;;;;;;;;;;1528
ETH_DESC;Panuje przekonanie, że królowie Etiopii wywodzą się od syna króla Salomona i królowej Saby. Europejczycy uważali także, iż w 16 wieku istniało tam państwo księdza Jana. Na pewno jednak Etiopia była izolowanym państwem chrześcijańskim w północno-wschodniej Afryce, zdominowanej przez muzułmanów. Stare państwo etiopskie od 1419 znajdowało się w defensywie i walczyło o przetrwanie jeszcze w 1535, kiedy portugalscy odkrywcy wspomogli Etiopczyków technologicznie. Muzułmanów odparto. Ostatecznie jednak katoliccy Europejczycy zostali wyrzuceni przez koptyjskich etiopskich władców. Etiopia przetrwała aż do 1820, co było jeszcze cudowniejsze niż mity o pochodzeniu tego kraju. Czy potrafisz doprowadzić to królestwo do sławy i chwały, na jaką zasługuje?;;;;;;;;;;1529
FEZ_DESC;Fez był stolicą wielu dynastii i osiągnął szczyt rozwoju w czasach sułtanów merynidzkich w połowie 14 wieku. Upadł za rządów dynastii Sa'adi i Filali, które przeniosły stolicę do Marakeszu. Chociaż Fez trudno traktować jako samodzielne państwo, wielokrotnie był głównym ośrodkiem władzy dla różnych stronnictw marokańskich.;;;;;;;;;;1530
FIN_DESC;Od 11 wieku w Finlandii działali chrześcijańscy misjonarze. W 13 wieku kraj podbiła Szwecja. Pod jej rządami Finlandia cieszyła się znaczną swobodą, rozwijało się życie polityczne i handel, szerzył szwedzki język i kultura. W połowie 16 wieku luteranizm przyjął się w Finlandii, a kraj zyskał status wielkiego księstwa. Finlandia ucierpiała mocno w wyniku powtarzających się wojen szwedzko-rosyjskich. W 1696 w wyniku głodu zmarła ponad jedna trzecia ludności. Na mocy traktatu w Nystad (1721), kończącego wojnę północną, Piotr I car Rosji zyskał prowincję Vyborg (Viipun). W 1743 na rzecz Rosji utracono kolejne ziemie. Podczas wojen napoleońskich Finlandię najechała Rosja (1808), wówczas sojusznik Napoleona, by zmusić Szwecję do zmiany probrytyjskiego stanowiska. Pomimo silnego oporu Finów, Rosja podbiła kraj i zaanektowała w 1809.;;;;;;;;;;1531
FLA_DESC;Hrabstwo Flandrii było lennem francuskim, wyrosłym wokół Brugii, która pierwsza zdobyła pozycję pod rządami Baldwina Żelaznej Ręki. Bogate hrabstwo przez wieki ze zmiennym szczęściem walczyło o wydostanie się spod władzy Francji. Kiedy bardzo dobrze rozwinięte miasta, takie jak Brugia i Gent, znalazły się u szczytu rozwoju w końcu średniowiecza, nastał Złoty Wiek. Później kupcy, z różnych powodów, przenieśli się w końcu 15 i na początku 16 wieku do Antwerpii. W 1419 Flandria na trzydzieści lat znalazła się pod władzą burgundzką i cieszyła się rozkwitem sztuk, pozostając jeszcze wielkim centrum handlu. Wciąż było to najbogatsze, najludniejsze i najważniejsze państwo Niderlandów. Razem z resztą burgundzkiego dziedzictwa Flandria przeszła w ręce Hiszpanów, przeciwko którym zbuntowała się podczas Rewolucji Niderlandzkiej. Wyprawa odwetowa Farnesego położyła kres chwale Flandrii.;;;;;;;;;;1532
FPR_DESC;Jeszcze przed opublikowaniem przez Kalwina w 1536 jego 'Nauki religii chrześcijańskiej', we Francji istniał ruch reformacyjny. Pomimo prześladowań, ruch ten umacniał się. W czasach króla Henryka II represje zaostrzono. Jednak w 1559 zebrał się pierwszy francuski synod, na którym utworzono Kościół prezbiteriański, wzorowany na reformach Kalwina w Genewie. Przystąpienie dużej liczby szlachciców do ruchu, nadało mu politycznego znaczenia i doprowadziło do nowych represji.;;;;;;;;;;1533
FRA_DESC;Niełatwo jest ustalić datę narodzin państwa francuskiego. Czy stało się to w 496, kiedy król Chlodwig przyjął chrzest, czy może w 987, kiedy Hugo Kapet koronował się, dając początek dynastii Kapetyngów, a może raczej w 1789, roku Rewolucji, kiedy we Francji do głosu doszedł naród? Nie ma zgody ani wśród historyków, ani wśród obywateli, więc świętuje się wszystkie trzy jubileusze. Dość powiedzieć, że Francja - jedno z najstarszych państw w Europie - przetrwała wiele poważnych kryzysów, z których z reguły wychodziła jeszcze silniejsza. W 1419 Francji groził całkowity upadek. Król angielski, Henryk V zażądał praw do tronu Francji, wspierany przez znaczną grupę szlachty francuskieh, a szczególnie księcia Burgundii. Na przekór wszystkiemu Francja zdołała odeprzeć angielskich najeźdźców i doprowadzić do podbicia Burgundii w roku 1477. Wkrótce jednak Francja została całkowicie otoczona przez Habsburgów. Dzięki zręczneym rozgrywkom dyplomatycznym a także wielu wojnom, zagrożenie to zostało zneutralizowane w roku 1648, wraz z końcem wojny trzydziestoletniej. Nastąpił złoty wiek dla Francji, ale niedługo miał nastać dla niej najgorszy okres. Oświecenie zasiało ziarna buntu a rewolucja francuska, która zaczęła się w 1789 roku, pogrążyła kraj w krwawej anarchii, po której nastały zgubne rządy Napoleona. W roku 1820 Francja przestała liczyć się jako kraj kolonialny i zmniejszyło się jej znaczenie na kontynencie.;;;;;;;;;;1534
FRI_DESC;W początkach średniowiecza Fryzja rozciągała się od rzeki Scheldt na południu do Wezery na wschodzie. Później stała się częścią hrabstw Holandii. Kiedy Holandia przeszła w ręce dynastii burgundzkiej (1433), władza książąt Burgundii nie została uznana przez ceniących niezależność Fryzów. W 1498 cesarz Maksymilian I nadał całą Fryzję księciu Albertowi Saskiemu. Ten nie był w stanie umocnić swej władzy, więc w 1515 jego syn, jako spłatę należności, oddał Fryzję Maksymilianowi. Wnuk Maksymiliana, cesarz Karol V, poskromił prowincję siłą. Fryzja dołączyła (1579) do unii utrechtskiej przeciwko Hiszpanii i wciąż wybierała własnych władców aż do 1748, kiedy książę Wilhelm IV Orański został jedynym i dziedzicznym władcą wszystkich Zjednoczonych Prowincji Niderlandów.;;;;;;;;;;1535
FUC_DESC;Francuscy ultrakatolicy, pod wodzą książąt Gwizjuszy, nienawidzących hugenotów, przygotowywali się do zagarnięcia władzy siłą i odparcia protestanckiego zagrożenia.;;;;;;;;;;1536
GEL_DESC;Księstwo Gelre to część Niderlandów, która najdłużej opierała się procesowi unifikacji, rozpoczętemu przez książąt Burgundii. Kiedy Karol V dodał je do swoich posiadłości w 1543, proces unifikacji zakończył się. Wreszcie zjednoczyło się 17 prowincji Niderlandów. Księstwo zostało podbite przed 1473 przez Karola Śmiałego, ale po jego śmierci w 1477 odzyskało niezależność. W 1543 przeszło w ręce Habsburgów i w 1579 przyłączyło do unii utrechtskiej przeciwko Hiszpanii. Stało się częścią Republiki Holenderskiej, która uzyskała niepodległość. Część Gelre, ze stolicą książęcą Geldern, została w 1715 scedowana przez Holandię na Prusy.;;;;;;;;;;1537
GEN_DESC;Krucjaty przyniosły Genui wielkie bogactwo, a republika uzyskała posiadłości i przywileje handlowe od Hiszpanii do Krymu. Ekspansja Genui i jej obrona były w większości finansowane przez grupę kupców, którzy w 1408 zorganizowali potężny Banco San Giorgio. Genueńska polityka we wschodniej części Morza Śródziemnego doprowadziła do sporów z Wenecją i długich wojen, zakończonych pokojem turyńskim (1381), który faworyzował Wenecję. Tymczasem Republika Genueńska słabła w wyniku walk stronnictw gibelinów i gwelfów, grup szlacheckich i ludowych. W 1339 został dożywotnio wybrany pierwszy doża. Gdy Genua stopniowo zdobywała miasta Ligurii, traciła swe dalsze posiadłości. Rywalizujące stronnictwa zwracały się o pomoc do obcych. Od końca 14 do 16 wieku Francja i Mediolan na zmianę kontrolowały miasto, chociaż nominalnie zachowało ono niepodległość. Potęga Genui odżyła dzięki marynarzowi i politykowi Andrei Dorii, który napisał nową konstytucję (1528). Upadł też (1547) spisek rodziny Fieschi przeciwko dyktatorowi. później miasto znajdowało się pod kontrolą Hiszpanii, Francji i Austrii. Austriaków usunęło powstanie ludowe w 1746, jednak w 1768 Genua musiała oddać Francji Korsykę, swoją ostatnią posiadłość. W 1797 napór militarny Francji doprowadził do końca rządów arystokracji i utworzenia Republiki Liguryjskiej, która Napoleon formalnie włączył do Francji w 1805. Kongres wiedeński (1814) zjednoczył Genuę i Ligurię w Królestwem Sardynii.;;;;;;;;;;1538
GEO_DESC;W 15 wieku król Aleksander I podzielił Gruzję na trzy części (Imertia, Kakhetia i Karthlia) pomiędzy swych synów i rozpoczął okres upadku. W 16 wieku Gruzja stała się obiektem walk pomiędzy Turcją a Persją. W 1555 zachodnia Gruzja przeszła pod władzę turecką, a wschodnia (Kakhetia and Karthlia) pod perską. W 18 wieku królowie Kakhetii próbowali zjednoczyć Gruzję, ale pod naporem Turków i Persów przyjęli (1783) zależność od Rosji w zamian za ochronę. Ostatni król Jerzy XIII, zagrożony przez Persję, abdykował (1801) na rzecz cara i scedował Kakhetię i Karthlię na rzecz Rosji. Pomiędzy 1803 a 1829 Rosja odzyskała od Turcji także zachodnie części Gruzji (Abchazja, Mingrelia, Imeritia i Guria).;;;;;;;;;;1539
GRA_DESC;Dziedziczka wspaniałego Kalifatu Kordobańskiego, Grenada, stała się w 1238 stolicą Królestwa Grenady, ostatniego schronienia Maurów, których chrześcijańska rekonkwista spychała na południe. Jako ostoja cywilizacji islamskiej, Grenada stała się wspaniałym miastem i centrum handlu, rzemiosła, sztuki i nauki. Jednak królestwo osłabiały ciągłe walki wśród możnych, które nie pozwalały na odnowienie potęgi Maurów na półwyspie. Podczas rządów Boadbila, państwo zdobyli Ferdynand V i Izabela I. Po kapitulacji miasta Grenada (styczeń 1492), Maurowie stracili ostatnią posiadłość w Hiszpanii, a królestwo zostało włączone do Kastylii.;;;;;;;;;;1540
GRE_DESC;Odnowione Cesarstwo Bizantyjskie (1261-1453) obejmowało tylko część Grecji, reszta, aż do podboju przez Ottomanów (1456), znajdowała się w rękach francuskich i włoskich książąt. Genua władała Chios do 1566, Wenecja Kretą do 1669 i Wyspami Jońskimi do 1797. Po licznych wojnach z Ottomanami Wenecja zdobyła także Ateny, Évvoia i kilka innych portów i wysp, które dzierżyła z przerwami aż do 1718. Turcy prowadzili politykę tolerancji religijnej, lecz pod inymi względami ich rządy były ciężkie i ciemiężycielskie. Wiele rodzin greckich (Phanarioci) odgrywało ważną rolę w administracji, a greccy kupcy w Konstantynopolu i portach Azji Mniejszej opływali w dostatki, choć sama Grecja pogrążona była w ciemnocie i nędzy.;;;;;;;;;;1541
GUJ_DESC;W 1390 Gujarat został niepodległym sułatanatem. Jego niezwykłe bogactwo skusiło wrogów i w 1509 Portugalczycy wykroili tu kolonię Diu (patrz Daman i Diu). W 1572 sułatanat zaanektowało imperium Mogołów. W pierwszej połowie 18 wieku do potęgi doszli Maratowie. W 1818 kontrolę nad regionem przejęła brytyjska Kompania Wschodnioindyjska. Pod władzą Brytyjczyków zachowali się miejscowi książęta.;;;;;;;;;;1542
HAB_DESC;W 1419 Austria nie była państwem lecz raczej bytem politycznym. Od wydania Privilegium Majus w 1359 przez habsburskiego księcia Rudolfa IV, rządził nią arcyksiążę, jednak Austrię stanowiły właściwie ziemie znajdujące się w dziedzicznym władaniu Habsburgów. W 15 wieku potęga Habsburgów wzrasta. Albert V zostaje królem Węgier w 1438 (jednak wkrótce traci tytuł), zaś w 1477 Maksymilian I poślubia burgundzką dziedziczkę, uzyskując Niderlandy. Chociaż ostatnie lata tego stulecia nie były najlepsze dla Habsburgów, wkrótce odzyskują oni swą pozycję. Syn Maksymiliana, Filip, ożenił się w 1496 z córką Ferdynanda i Izabeli, władców Hiszpanii, a syn tej pary, Karol, w 1516 zostaje królem Hiszpanii, dodając to państwo do habsburskich posiadłości. W 1526 habsburski arcyksiążę Ferdynand I wybrany został królem Czech i Węgier. Dynastia Habsburgów stała się tym samym najpotężniejszą dynastią Europy. Jednakże Reformacja i bezkompromisowy katolicyzm Habsburgów sprowadził na Austrię długi okres kłopotów, doprowadzając do katastrofalnej wojny trzydziestoletniej.;;;;;;;;;;1543
HAI_DESC;Przed przybyciem Kolumba w 1492 wyspa Hispaniola zamieszkiwana była przez Arawaków. Choroby, złe traktowanie i egzekucje zdziesiątkowały Arawaków, którzy nadali wyspie nazwę Haiti (kraj gór). Zakładając plantacje na wschodzie wyspy (obecna Republika Dominikany), Hiszpanie nie dbali o część zachodnią, która w 17 wieku stała się bazą francuskich i angielskich piratów. Stopniowo francuscy koloniści sprowadzali Murzynów na plantacje trzciny cukrowej na północy wyspy. Hiszpania, niezdolna do obrony tych posiadłości, przekazała Haiti (wówczas Saint-Dominque) Francji w 1697. Gdy Anglicy zaatakowali wyspę podczas wojen napoleońskich w 1793, Toussaint zawarł trudny sojusz z mulatem Andre Rigaud i współpracował z resztkami francuskiej administracji. W 1795 Hiszpania przekazała swoją część wyspy Francji i w 1801 Toussaint podbił ją, zniósł niewolnictwo i ogłosił się generalnym gubernatorem autonomicznej Hispanioli. Napoleon wysłał swego szwagra, gen. Charlesa Leclerca, wraz z korpusem ekspedycyjnym, by przywrócił porządek (1802), ale ten nie zdołał podbić wnętrza wyspy.;;;;;;;;;;1544
HAN_DESC;Hanower po raz pierwszy wspomniano w dokumentach z 12 wieku. Został oficjalnie założony w 1241 i w 1369 przeszedł w ręce Brunszwiku. W 1386 przyłączył się do Hanzy, a w 1692 został stolicą elektoratu, który wkrótce połączył się z Anglią w unii dynastycznej.;;;;;;;;;;1545
HAU_DESC;Księstwo Brabancji wyłoniło się w 1190 z księstwa Dolnej Lotaryngii. W 1430 przeszło w ręce Filipa Dobrego burgundzkiego, a w 1477 w posiadanie Habsburgów. (Na temat historii Brabancji w latach 1477-1794 patrz Niderlandy austriackie i hiszpańskie). Jak reszta południowych Niderlandów Brabancja w średniowieczu zawdzięczała swoje bogactwo wełnie i suknu oraz handlowym przedsięwzięciom mieszczan. Antwerpia, największe miasto regionu, była wówczas finansową stolicą Europy.;;;;;;;;;;1546
HEI_DESC;Brak opisu.;;;;;;;;;;1547
HEL_DESC;Frankowie podbili Helwecję w 5 wieku, a Burgundczycy w 6 wieku. Frankowie wprowadzili tu cywilizację chrześcijańską. Po rozbiciu Cesarstwa Frankijskiego w 9 wieku, większość Szwajcarii stała się częścią księstwa Alemanii, lub Szwabii, jednego z feudalnych państw Królestwa Niemieckiego. W 1276 cesarz Rudolf I Habsburg próbował narzucić Szwajcarii prawa feudalne, zagrażając tradycyjnej wolności Szwajcarów. Aby odeprzeć agresję Rudolfa, trzy tak zwane kantony leśnie-Uri, Schwyz i Unterwalden-z nad jeziora Lucerneńskiego, utworzyły ligę obronną w 1291. W 1474 Habsburgowie, niezdolni do pokonania uzbrojonych szwajcarskich górali, zarzucili próby przekształcenia regionu w posiadłość rodową, a konfederacja szwajcarska stała się zależna bezpośrednio od cesarza.;;;;;;;;;;1548
HES_DESC;Hesja nie ma własnej jednolitej historii. Nadana w lenno najpierw książętom Frankonii, później hrabiom Turyngii, w 1247 została zależnym bezpośrednio od cesarza państewkiem pod rządami dynastii brabanckiej. Landgraf Filip Magnanimous, jeden z przywódców niemieckiej Reformacji, zjednoczył ziemie rozdzierane przez spory terytorialne z sąsiadami. Po jego śmierci (1567), ziemie podzielili między siebie czterej synowie Filipa. Stolicami nowych państewek zostały Kassel, Marburg, Rheinfels i Darmstadt. Po wygaśnięciu linii z Rheinfels (1583) i Marburga (1648), ziemie przeszły na pozostałe linie dynastii - Hesse-Kassel i Hesse-Darmstadt.;;;;;;;;;;1549
HOL_DESC;Hrabiowie Holandii byli najpotężniejszymi średniowiecznymi władcami regionu obok swych południowych sąsiadów, książąt Brabancji, i hrabiów Flandrii. W 14 i 15 wieku Flandria, Holandia, Zelandia, Gelde i Brabancja przeszły w ręce potężnych książąt Burgundii, którzy kontrolowali całe Niderlandy. Chociaż rozwój ekonomiczny miast i portów holenderskich był wolniejszy niż kwitnących centrów centrów handlowych i rzemieślniczych Flandrii i Brabancji, w 15 wieku zaczęły z nimi rywalizować. Prawie wszystkie miasta należały do Hanzy i cieszyły się rozległą autonomią.;;;;;;;;;;1550
HSA_DESC;Pod koniec 13 wieku z unii kupieckiej, której przewodziła Lubeka powstał potężny sojusz miast, Hanza. Pomimo swej potęgi, Hanza nigdy nie była wojownicza. Łaciński napis na Bramie Holsztyńskiej z 1478 brzmi 'Concordia Domi Foris Pax', czyli 'Zgoda wewnątrz, pokój na zewnątrz', co stanowiło warunek funkcjonowania wspólnoty i swobodnego handlu.;;;;;;;;;;1551
HUN_DESC;Po śmierci Ludwika I władzę obejmowali władcy obcy: Zygmunt (późniejszy cesarz), zięć Ludwika, Albert II austriacki, zięć Zygmunta, i Władysław III Jagiellończyk (Władysław I węgierski). Podczas ich rządów Turcy rozpoczęli podbój Bałkanów, pokonując Wegrów i ich sojuszników pod Kosowem (1389), Nikopolis (1396) i Warną (1444). Jan Hunyadi, od 1444 regent Władysława V, syna Alberta II, zapewnił Węgrom chwilę oddechu pokonując Turków pod Belgradem (1456). Panowanie syna Hunyadiego, Macieja Korwina, wybranego na króla w 1458, to najwspanialszy okres w dziejach Węgier. Maciej miał wspaniały dwór w Budzie, podporządkował magnatów władzy królewskiej i poprawił administrację centralną. Jednak jego następcy, Władysław II i Ludwik II, pozwolili szlachcie odzyskać wpływy. Transylwania stała się niemal niezależna pod rządami Zapolyów. Rewolta chłopska została zmiażdżona (1514) przez Jana Zapolyę. Ludwik II zginął w bitwie z Sulejmanem Wspaniałym pod Mohaczem (1526). Datę tę powszechnie uznaje się za początek dominacji tureckiej na Węgrzech. Ferdynand austriacki (później cesarz Ferdynand I) jako szwagier Ludwika II zgłosił pretensje do tronu węgierskiego i został wybrany królem przez część szlachty, podczas gdy inne stronnictwo wybrało Jana Zapolyę (Jan I). Po okresie długotrwałych walk Węgry zostały podzielone na trzy części: zachodnią, rządzoną przez Ferdynanda i jego następcę Rudolfa II, spierających się z węgierskimi opozycjonistami, takimi jak Stefan Bocskay i Gabriel Bethlen, równiny środkowe, gdzie dominowali Turcy, i wschód z Siedmiogrodem (lenno Jana Zygmunta).;;;;;;;;;;1552
HUR_DESC;Huronowie, nazwani tak przez Francuzów z powodu 'Szczeciniastych Głów', sami nazywali siebie Wyandotami (w języku irokeskim 'Wyspiarze'). Mieszkali we wsiach zabudowanych długimi domami nad brzegami Wielkich Jezior, uprawiali kukurydzę i tytoń sprzedawane innym plemionom za mięso, miedź i futra. Niezależni od plemion Ligi Irokeskiej, Huronowie nie łączyli się ze swymi kuzynami w Wielkiej Radzie w Onondanga. W 17 wieku Huronowie sprzymierzyli się z Francuzami, działając jako pośrednicy w handlu futrami i otrzymując francuską pomoc w walce z Mohawkami. Około 1640 Liga Irokeska rozpoczęła Wojny Bobrowe przeciwko schrystianizowanym miastom Huronów i innym plemionom, wypierającym ich z odwiecznych terytoriów. W 1701 gubernatorzy Nowej Francji zebrali wodzów irokeskich i innych plemion znad Wielkich Jezior, by zaprowadzić pokój. Ostatecznie nie dało to efektów. Następnie, w Fort Pitt w 1763, Brytyjczycy dali oblężonym Delawarom koce specjalnie zakażone ospą. Choroba szerzyła się wśród plemion. Ostatni czystej krwi Huron zmarł w początkach 19 wieku.;;;;;;;;;;1553
HYD_DESC;W epoce nowożytnej centralny Dekan zawsze znajdował się we władaniu któregoś z potężnych narodów z południa Indii. W 15 wieku był to Sułtanat Bahmanidów, w 16 i 17 wieku dominowała tam Golkonda, zaś w wieku 18 władza należała do Hajdarabadu. W grze Europa Universalis II Hajdarabad reprezentuje wszystkie te państwa: od Sułtanatu Bahmanidów z 1419 roku do nizamów Hajdarabadu z 1820 roku.;;;;;;;;;;1554
INC_DESC;Swoje największe podboje Inkowie poczynili za panowania Pachacutiego (ok. 1440-1471) i jego syna Topa Inki lub Tupaka Yapanqui (1471-93). Obecny Ekwador (Królestwo Quito) został podbity przez Huayna Capaca, a imperium stanęło u szczytu rozwoju i potęgi. Po jego śmierci państwo podzielono między jego synów Huascara i Atahualpę. Wybuchła długa wojna domowa, w której triumfował Atahualpa. Stało się to dokładnie wtedy, gdy na wybrzeżu Peru wylądował Francisco Pizarro i rozpoczął się podbój hiszpański.;;;;;;;;;;1555
IRA_DESC;W Iraku powstało wiele kwitnących cywilizacji, włącznie z Sumerem, gdzie stworzono najwcześniejsze znane pismo, Akkadem, Babilonią i Asyrią. W 8 wieku stolicą Kalifatu Abbasydzkiego został Bagdad, a miasto stało się sławnym centrum sztuki i nauki. Pomimo silnego oporu Mezopotamia w 16 wieku została zdobyta przez Ottomanów, a 19 wieku przeszła pod bezpośredni zarząd ottomański.;;;;;;;;;;1556
ITA_DESC;Brak opisu.;;;;;;;;;;1557
JAI_DESC;Jodhpur było najważniejszym i najpotężniejszym księstwem Radżastanu w północno-zachodnich Indiach. Choć Jodhpur czasami zmuszone było do płacenia danin muzułmańskim władcom Delhi, a w późniejszym okresie także imperium Mogołów, to księstwo zachowywało swoją autonomię oraz religię hinduistyczną. Był to naprawdę wyjątkowy przypadek, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę, że Jodhpur było całkowicie otoczone przez państwa muzułmańskie.;;;;;;;;;;1558
JER_DESC;W 11 wieku Fatymidzi zaczęli nękać chrześcijańskich pielgrzymów, a zniszczenie Kościoła Grobu Pańskiego doprowadziło do krucjat. Krzyżowcy zdobyli Jerozolimę w 1099 i przez większość 12 wieku była ona stolicą łacińskiego Królestwa Jerozolimskiego. W 1187 muzułmanie Saladyna odzyskali miasto. Następnie, pod rządami Mameluków i Ottomanów Jerozolima została odbudowana, lecz od końca 16 wieku datuje się jej upadek jako centrum handlowego i religijnego.;;;;;;;;;;1559
KAL_DESC;Brak opisu.;;;;;;;;;;1560
KAR_DESC;Największe państwo tureckie powstałe na gruzach Imperium Seldżuckiego, Karamanowie często walczyli z umacniającymi się Ottomanami. Początkowa zależność zakończyła się w 1402 wraz z klęską Ottomanów w bitwie z siłami Timura pod Ankarą. Dzięki klęsce Ottomanów i następującym później wojnom domowym, Karamanowie mogli ponownie przejąć swe terytoria w Anatolii, nigdy jednak nie odzyskali potęgi i około 1470 stali się jedynie prowincją odrodzonego Imperium Ottomanów.;;;;;;;;;;1561
KAZ_DESC;Chanat kazański był odłamem Złotej Ordy powstałym w roku 1437. Szybko stał się stroną, z którą należało się liczyć. Istniał do roku 1522, kiedy siły Iwana Groźnego zniszczyły armię Jadygara Muhammada. ;;;;;;;;;;1562
KHM_DESC;Nieużywana etykieta;;;;;;;;;;1563
KLE_DESC;Miasto Kleve było siedzibą hrabiów Cleve od 11 wieku. Pierwsze przywileje pochodzą z 1242. W 1368 hrabstwo przeszło w ręce hrabiów La Marck, zaś zyskało status księstwa w 1417. W 1521 powiększyło swój obszar, przyłączając księstwa Jülich i Berg. Anne de Cleves, córka księcia Jana, była czwartą żoną Henryka VIII Angielskiego. Na mocy traktatu z Xanten (1614) miasto przejęli elektorzy brandenburscy. W czasie rewolucji i wojen napoleońskich należało do Francji, w 1815 przejęły je Prusy.;;;;;;;;;;1564
KNI_DESC;Zakon Szpitalników Świętego Jana z Jerozolimy powstał w 11 wieku jako bractwo zakonne troszczące się o pielgrzymów łacińskich w Ziemi Świętej. Wkrótce, gdy państwa krzyżowców znajdowały się w stanie permanentnej wojny, bracia zakonni zaczęli służyć jako medycy, a następnie jako żołnierze, stając się (wraz ze swymi konkurentami, templariuszami) najbardziej zdyscyplinowaną chrześcijańską armią w Lewancie i średniowiecznym odpowiednikiem wielonarodowościowej korporacji. Po upadku krucjat zakon przeniósł się najpierw nad Morze Egejskie, a potem na Maltę. 'Ostatni krzyżowcy' przetrwali aż do epoki Rewolucji Francuskiej.;;;;;;;;;;1565
KOL_DESC;Miasto przeszło w ręce Franków w 5 wieku. Tutejsze biskupstwo, założone w 4 wieku, za panowania Karola Wielkiego zostało arcybiskupstwem. Arcybiskupi, którzy jako książęta Świętego Cesarstwa Rzymskiego władali kawałkiem ziemi na zachodnim brzegu Renu, zdobyli ogromne wpływy i zajęli trzecie miejsce wśród elektorów. Stałe walki z mieszczanami doprowadziły (w poł. 13 wieku) do przeniesienia rezydencji arcybiskupów do pobliskiego Brühl, a następnie do Bonn. Kolonia zdobyła samorząd po 1288. W 1475 została wolnym miastem cesarskim, a będąc członkinią Hanzy, rozkwitała jako centrum handlu do 16 wieku. Jej upadek wiąże się z wygnaniem Żydów (15 wiek) i restrykcjami nałożonymi na protestantów (16 wiek). W 1794 Kolonię zdobyli Francuzi, a arcybiskupstwo oficjalnie zsekularyzowano w 1801.;;;;;;;;;;1566
KON_DESC;W 15 wieku królestwo rozciągało się od rzeki Kongo na północy do rzeki Loje na południu i od Atlantyku na zachodzie do rzeki Kwango na wschodzie. Kilkanaście małych państw na południu i wschodzie płaciło mu daniny. Kongo rządził manikongo (król). Podzielone było na 6 prowincji, zarządzanych przez gubernatorów wybieranych przez manikongo.;;;;;;;;;;1567
KOR_DESC;Po epoce trzech królestw, Korea stała się zjednoczonym państwem. W 4 wieku w kulturze Korei silnie zakorzenił się buddyzm, później pojawił się konfucjanizm. Państwo często najeżdżali Mongołowie, a następnie Japończycy. W 17 wieku Manczu podbili i shołdowali Koreę.;;;;;;;;;;1568
KSH_DESC;Nieużywana etykieta;;;;;;;;;;1569
KUR_DESC;Pierwotne plemiona bałtyjskie, które zamieszkiwały |
|